خواجه نصير الدين طوسي
وي مايه افتخار ايران و يكي از بزرگ ترين دانشمندان جهان اسلام و فخر جهانيان، در پانزدهم جمادي الثاني سال 591 هجري در جهرود از توابع قم ديده به جهان گشود. دوره كودكي را در زادگاه خويش به كسب علم و تحصيل مشغول شد و سپس براي كسب علوم بيشتر به اطراف و اكناف مسافرت نمود و سرانجام در طوس مقيم شد. از اين رو، به طوسي شهرت يافت.
با پيچيدن آوازه علمي خواجه نصير، بزرگان اسماعيلي به ارزش وجودي او پي برده و با بردن او به قلاع اسماعيليه، از گوهر دانش او استفاده كردند. علاقه مغول به نجوم باعث به خدمت گرفتن خواجه نصير پس از فتح قلعه هاي اسماعيليان شد. خواجه نصير با ورود خود به دستگاه حكومت مغول، توانست:
1. به سياستهاي آنان جهت مثبت داده و از خشونت و وحشيگري آنان بكاهد.
2. از آثار نفيس و كتب تمدن اسلامي حفاظت نمايد.
3. آنان را با فرهنگ سياسي، مذهبي و اجتماعي اسلام آشنا و زمينه مساعدي را براي مسلمان شدن حكام مغول فراهم سازد.
4. جان بسياري از علما و دانشمندان را از خشم مغول مصون دارد.
خواجه نصير، رياضيدان بسيار بزرگ، فقيهي متبحر، منجمي بسيار برجسته، حكيمي توانا، سياستمداري حاذق و انساني كم نظير و جامع همه علوم زمان بود كه لقب «استاد البشر» را به او اعطا كردند.
براي روشن نگه داشتن شعله درخشان تمدن اسلام به كارهايي همچون ايجاد رصدخانه مراغه و تحرير كتاب هاي بسيار مهم و تربيت شاگردان پرداخت. كتابهاي مهم او عبارتند از:
1. تجريد الكلام يا تحرير الاعتقاد، در اثبات عقايد شيعه؛
2. تحرير اقليدس كه در شرح و تهذيب هيئت بطلميوسي است؛
3. تحرير مجسطي كه در شرح و تهذيب هيئت بطلميوسي است؛
4. شرح اشارات كه در شرح التنبيهات والاشارات ابو علي سينا در فلسفه و حكمت است؛
5. اخلاق ناصري، در حكمت عملي و اخلاقي؛
6 . اساس الاقتباس، در منطق؛
7. تذكره نصيريه، در هيئت؛
8 . اوصاف الاشراف، در عرفان و تصوف،
9 . معيارة الاشاره، در عروض و قافيه.
خواجه نصيرالدين طوسي سرانجام در 18 ذي الحجه سال 672 ه . ق. رحلت كرد و در كاظمين به خاك سپرده شد.
