نوشتن یادگاری بر پیکره اماکن تاریخی زخمی از یادهایی است که از روی ناآگاهی و با حس جاودانه ماندن بر تن تاریخ به زشتی به یادگار مانده و اینگونه است که تاریخ دفترچه خاطرات می‌شود.
به گزارش خبرگزاری فارساز قم، آثار تاریخی، میراث و تمدن هر ملتی است که از دریچه آن به درون گذشته‌ای از زندگی مردمانی می‌نگرد که عصاره شخصیت وجودی و هویت فرهنگی، اعتقادی و سیاسی آنان است که بر کتیبه زمانه برجای مانده است ولی امروز این آثار دست خوش، دست خط‌ها و یادگاری‌هایی شده است که از روی عدم شناخت و ناآگاهی زخمی بر تن این آثار تاریخی برجای گذاشته است.
آثار تاریخی و میراث فرهنگی انتقال ارزش‌ها از نسلی به نسلی دیگر است که درگیر گذر زمان شده‌اند اینها نشانگر خلق و خو، رسوم و عادات و نحوه زیستن گذشتگان است که در بین آنان چهره‌های اسطوره‌ای وجود دارد و فصل فصل زندگی آنان تجربه ارزشمند فرهنگی و اجتماعی برای آیندگان است درحالی که برخی با خراشیدن نام‌های خویش و نوشتن احساسات خویش بر تن این اماکن دست به نابودی تاریخ می‌زنند تا شاید نامشان بر تاریخ بماند.
امروز برای گفت‌و‌گوی میان تمدن‌ها و ملت‌های مختلف نیاز به شناخت میراث تاریخی و فرهنگی است از این رو یادمان‌ها و آثار و اشیای تاریخی مهمترین ابزار شناخت هویت یک ملت است تا بر اساس آن به پاسخ‌ها و نیازهای آیندگان پاسخی روشن دهد در همین راستا سازمان‌های متولی از جمله میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و سازمان‌های مردم نهاد و تشکل‌ها در حفظ این آثار می‌کوشند.
استان قم ام‌القرای جهان اسلام با داشتن نگینی چون حرم کریمه اهل بیت حضرت معصومه(س) و مسجد مقدس جمکران و در کنار آن دارای بیش از 350 اثر تاریخی است که به ثبت ملی رسیده است که بر روی تعدادی از این آثار دست نوشته‌هایی مشاهده می‌شود که این امر اعتراض مسؤولان میراث فرهنگی قم را به دنبال داشته است.
معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگ، صنایع دستی و گردشگری قم با تاکید بر پیگیری دست نوشته‌ها و تخریب آثار تاریخی گفت: طبق ماده 558 قانون مجازات اسلامی، هر کس به تمام یا قسمتی از ابنیه، اماکن، محوطه‌ها و مجموعه‌های فرهنگی تاریخی یا مذهبی که در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است یا تزیینات، ملحقات، تاسیسات، اشیا و لوازم و خطوط و نقوش منصوب یا موجود در اماکن مذکور که مستقلا نیز واجد حیثیت فرهنگی تاریخی یا مذهبی باشد، خرابی وارد آورد علاوه بر جبران خسارت وارده به حبس از یک تا 10 سال محکوم می‌شود.
عمار کاوسی افزود: در صورت مشاهده هر گونه تبلیغات بر روی آثار تاریخی و دست نوشته‌ها توسط مسؤول حقوقی این اداره کل موضوع پیگیری و پرونده به محاکم قضایی ارسال می‌شود.
وی ادامه داد: در تعدادی از آثار تاریخی که دست نوشته‌هایی مشاهده شده است توسط کارشناسان مرمت این اداره کل، سعی شده به صورت اصولی و بر اساس شیوه‌های مرمتی روی یادگاری‌ها پوشانده شده تا از پیکره آثار پاک شود.
وی با بیان اینکه شناخت نداشتن و ناآگاهی برخی از مردم موجب تخریب بدنه آثار تاریخی می‌شود گفت: در این حوزه نیازمند همکاری نهادهای آموزشی، فرهنگی و رسانه‌های جمعی در اطلاع رسانی و معرفی آثار تاریخی به مردم هستیم در صورتی که مردم و گردشگران با آثار تاریخی آشنایی پیدا کنند و نسبت به حفظ آن حساس شوند شاهد این گونه مباحث نخواهیم بود.
معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگ، صنایع دستی و گردشگری قم به نقش عوامل طبیعی از جمله بارش و تغییرات اقلیمی در فرسایش آثار تاریخی اشاره کرد و گفت: نقش تخریب‌های مردمی بیشتر از تخریب‌هایی است که توسط فرسایش، بارش باران و وضعیت آب و هوایی صورت می‌گیرد.
کاوسی افزود: برخی از مردم و اهالی روستا‌ها که شناخت کافی از اماکن تاریخی ندارند با رعایت نکردن نکات حفاظت از آثار تاریخی موجب شده‌اند تا پیکره آثار تاریخی و باستانی به محل یادگاری نوشتن و زباله‌های خانگی تبدیل شود.
معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگ، صنایع دستی و گردشگری قم به اقدامات این اداره کل در خصوص آگاه سازی مردم اشاره کرد و گفت: تابلوهای میراث فرهنگی در کنار اماکن تاریخی نصب شده است تا مردم با دیدن این تابلو متوجه اثر تاریخی شوند و از ایجاد هر گونه تخریب بر آن خودداری کنند.
وی بیان کرد: همچنین این اداره کل بروشور‌های معرفی آثار و اماکن تاریخی را در مناسبت‌های مختلف در بین مردم و گردشگران توزیع می‌کند ضمن اینکه بسیاری از آثار را برای بازدید گردشگران آماده است تا با مراجعه به مکان‌ها از قدمت تاریخی و فرهنگی اثر از نزدیک آشنا شوند.
وی خاطرنشان کرد: نیروهای یگان حفاظت میراث فرهنگی نیز به صورت روزانه از آثار تاریخی ثبتی بازدید می‌کنند ضمن اینکه حفاظت از اماکن تاریخی زمانی صورت می‌گیرد که توجه به آثار تاریخی در بین مردم فرهنگسازی شود تا هر شخصی حافظ میراث فرهنگی و هویت ملی باشد.
* تخلف بر اثر عدم شناخت از هویت ملی
سرپرست فرماندهی یگان حفاظت اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری قم از نوشتن تبلیغات بر روی آثار تاریخی انتقاد کرد و گفت: سال گذشته یک مورد تبلیغات بر روی یکی از آب انبارهای تاریخی ثبتی در یکی از روستاهای قم صورت گرفته بود که با پیگیری‌های انجام شده شخص متخلف شناسایی شد و اعتراف کرد که از روی عدم آگاهی اقدام به این کار کرده است.
اسماعیل علی‌نیا به ترغیب مردم در حفظ از آثار تاریخی تاکید کرد و افزود: مردم باید با آشنایی از اماکن تاریخی نسبت به حفظ از آثار تاریخی تشویق شده و به همکاری با این اداره کل ترغیب شوند. در همین راستا امسال همایش حافظان برتر میراث فرهنگی در قم برگزار شد و 10 نفر از افرادی که همکاری داشتند به عنوان الگو در این حوزه معرفی شدند.
وی با بیان اینکه روزانه نظارت و سرکشی از آثار تاریخی صورت می‌گیرد اضافه کرد: نظارت‌ها توسط دو اکیپ گشتی در داخل و خارج استان و سه اکیپ ثابت یگان حفاظت این اداره کل از آثار تاریخی ثبتی و غیر ثبتی با قدمت تاریخی استان صورت می‌گیرد.
سرپرست فرماندهی یگان حفاظت اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری قم افزود: همچنین در هفت پایگاه و موزه شامل خانه تاریخی زند، موزه مراجع، مقابر گنبد سبز، تپه قلی درویش، تپه صرم، خانه تاریخی ملاصدرا و اداره کل میراث فرهنگی قم نیروهای نظارتی حضور مستمر دارند ضمن اینکه نصب دوربین‌های مداربسته در آثار ثبتی شاخص استان برای نظارت و حفاظت بیشتر در دستور کار قرار گرفته است.
وی با اشاره به اینکه در استان قم شاهد کاهش آمار تخلفات هستیم گفت: با سرکشی‌ها و اقداماتی که در حوزه تخریب و تجاوز به اثر تاریخی و حریم آن صورت گرفته است آمار تخلفات بسیار کاهش پیدا کرده است.
* هزینه‌های گزاف پاکسازی دست نوشته‌ها
کارشناس میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری قم با اشاره به صرف هزینه‌های گزاف در خصوص پاکسازی یادگاری‌ها اظهار کرد: هر ساله شاهد نوشتن یادگاری و تبلیغات بر روی بناهای تاریخی هستیم که برای میراث فرهنگی هزینه‌بر است.
علی امانی‌فرد عدم شناخت آثار تاریخی و هنر ایرانی را از مهمترین عوامل نوشتن یادگاری بر تن بناهای تاریخی برشمرد و گفت: شاید ما به عنوان کارشناسان میراث فرهنگی و معماری نتوانسته‌ایم این آثار فاخر را به مردم بشناسیم، زیبایی و ارزش هنر ایرانی زمانی نمایان می‌شود که یک پژوهشگر و گردشگر خارجی ساعتها محو تماشای این هنر و شاهکار اسلامی می‌شود و از آسیب‌هایی که ایرانیان معاصر بر سر این آثار می‌آورند افسوس می‌خورد.
وی افزود: فردی از ترکیه به ایران آمده بود و کتاب‌هایی از آثار تاریخی ایران به زبان انگلیسی را به همراه داشت که در آن به اطلاعاتی از آثار تاریخی قم اشاره شده بود. اطلاعات این فرد اگر بیشتر از کارشناسان معماری نباشد کمتر نبود در حالی که بسیاری از مردم ما شناختی از آثار تاریخی خویش ندارند.
کارشناس میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری قم ادامه داد: این شخص وقتی آسیب‌ها بر روی آثار تاریخی را مشاهده می‌کرد نسبت به تخریب شدن معماری ایرانی تاسف می‌خورد و ابراز نگرانی می‌کرد.
وی با بیان اینکه شناخت نسبت به آثار تاریخی و معماری ایرانی باید ترویج پیدا کند گفت: برخی از کارشناسان ما اطلاعاتی از معماری ایرانی ندارند به همین دلیل با تقلید از سایر معماری‌ها از جمله نمای رومی اقدام به ساخت و ساز می‌کنند.
امانی‌فرد افزود: عدم آشنایی مردم با معماری اسلامی موجب شده است تا بر روی آثار تاریخی که قدمتی چندین هزارساله دارند یادگاری بنویسند و بخش‌های عظیمی از نقاشی برجسته، کاری کاری و گچبری یک بنای تاریخی را از بین ببرند.
وی ادامه داد: هر ساله مبالغ زیادی صرف پاک کردن دست نوشته‌ها و نقاشی‌ها از روی آثار تاریخی می‌شود که متاسفانه برخی از آنها قابلیت پاکسازی و مرمت نداشته و صدمات زیادی به بنا وارد می‌کند.
وی حب به بقا را از دیگر عوامل نوشتن یادگاری بر بدنه آثار تاریخی برشمرد و یادآور شد: انسان با توجه به ذات بقا درونی خویش دوست دارد که در یادها بماند از این رو دست به اقداماتی از جمله باقی ماندن اثر از خویش می‌کند.
کارشناس میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری قم افزود: گاهی این حس به بیراهه رفته و از محور اصلی خویش خارج شده و موجب می‌شود تا شخص با نوشتن نام و کشیدن نقاشی بر بدنه بناهای تاریخی سعی بر ماندگاری یاد خویش کند.
وی به راهکارهای مقابله با وارد کردن آسیب بر پیکره آثار تاریخی پرداخت و گفت: هنر ایرانی و اسلامی را به عموم مردم بشناسانیم و به مقایسه هنر ایرانی به کشورهای دیگر پرداخته و با استفاده از ظرفیت رسانه‌های جمعی و زشت خواندن نوشتن یادگاری، حفظ از میراث فرهنگی را فرهنگسازی کنیم.
امانی فرد بیان کرد: باید با روانشناسی بر روی مردم این اقدام نادرست را کم رنگ کرده و با این فرهنگ مقابله کنیم.
وی عدم شناخت مسؤولان استانی از بناهای تاریخی را یکی دیگر از دلایل وارد کردن آسیب به بدنه آثار تاریخی برشمرد و گفت: عدم شناخت مسئولان موجب تصمیم گیری‌هایی از جمله واگذاری آثار شاخص به بخش خصوصی در حوزه آثار تاریخی می‌شود که نه تنها کمکی به حفظ آثار نمی‌کند بلکه تخریب را هم به همراه دارد.
جلوگیری از آسیب پذیری میراث فرهنگی و آثار تاریخی نیازمند فرهنگسازی در بین اقشار مختلف است تا این گنجینه‌های گرانقدر را در اختیار آیندگانی قرار دهد که در سیر حرکت دنیای مدرنیته و به دور از معماری سنتی قرار گرفته‌اند ولی همچنان تشنه فرهنگ این مرز و بوم هستند.
کمال گرایی در احترام، تواضع و حریم شناسی آداب و رسوم کهن ایران باید در خون مردمان این سرزمین بجوشد تا هر کدام به عنوان میراث دارانی از هویت ملی خویش دفاع کنند و با فرهنگ سازی از خراشیدن جسم نیمه جان آثار تاریخی خودداری کرده و به دنبال حفظ و انتقال این آثار باستانی و روند تکامل تمدن بشری باشند.
منبع: فارس
- تخریب آثار باستانی و تاریخی
Source: 1
