مردم قم مجموعه تاریخی و فرهنگی مقابر گنبد سبز در دل تاریخی شهر هفت هزارساله قم را مدفن سه تن از بزرگان اعراب اشعری و احیا کنندگان قم در دوره اسلامی می دانند.
مجموعه ای مقابر از قرن هشتم هجری در انتهای خیابان چهارمردان (انقلاب)، جنب گلزار شهداء و در بخش شرقی شهر، درون باغی کوچک به باغ گنبد سبز، به یادگار برجای مانده است.
این منطقه در گذشته به دروازه کاشان مشهور و گنبدها به گنبدهای دروازه کاشان معروف بوده‌اند. دوتا از این گنبدها باتوجه به کتیبه های تاریخی موجود، مدفن امرای خاندان علی صفی فرمانروایان مستقل قم در قرن هشتم هـجری قمری است.
کتیبه سوم متأسفانه از بین رفته و تاریخ و صاحب گنبد معلوم نیست؛ اما باتوجه به مدارک مختلف، این گنبد از نظر تاریخی مربوطه به همان دوره است و احتمالاً به یکی دیگر از افراد خاندان علی صفی تعلق دارد.
مردم قم این سه بنا را بصورت مجموعه مدفن سعد و سعید و مسعود – از بزرگان اعراب اشعری و احیاء کنندگان قم در دوره اسلامی – می دانند. چنین تصور می‌رود که سعید، تصحیف تلفظ صفی و آن دو نام دیگر مکمل سجع باشد.
براساس کتیبه تاریخی، این سه گنبد، مدفن خواجه اصل الدین، خواجه صفی و شخص گمنام دیگری است. البته به غیر از افراد نامبرده، افراد دیگری از همان خاندان نیز در این گنبد مدفون هستند.
این مجموعه نمایی از معماری اسلامی و ایرانی است کهتزیینات این بنا ها که انواع تکنیک های گچبری در آن به کار رفته و از گنبد سلطانیه تاثیر گرفته و نوع آجر چینی منظم و متحد الشکل و طرح های بسیار زیبایی از شمسه و اسپرهای کار شده است.
همچنین کتیبه هایی به خط ثلث یا کوفی با گچبری برجسته سفید رنگ و زمینه لاجوردی با نقوش اسلیمی میان دو حاشیه نقش و نگار شده و در ادامه طاق نما ها و درگاه هایی چند گانه که به صورت قرینه و مقرنس گشته حاکی از شیوه های متنوع گچبری چند رنگ است.
مقابر باغ گنبد سبز به خاطر نوع قدمت تاریخی و معماری اسلامی و ایرانی در پانزدهم دی ماه سال ۱۳۱۰ با شماره ۱۲۹ در فهرست آثار ملی ثبت شده است.
این اثر در ایام مختلف سال به ویژه در نوروز 96 میزبان گردشگران داخلی و خارجی و هنردوستان است تا از نزدیک با یک اثر فاخر هنری و تاریخی آشنا شوند.
Source: 1
