صدوق ثاني
از ستارگان درخشان تشيع محمد بن علي بن حسين بن موسي بن بابويه قمي است. كنيه اش ابوجعفر و لقبش صدوق است كه به همين جهت، او را شيخ صدوق نيز مي گويند. عظمت و شأن آن بيش از آن است كه بتوان آن را بيان كرد.
شيخ صدوق به دعاي امام زمان (عج) متولد شد و در سال 381 هجري در ري وفات يافت و در همان جا دفن گرديد كه آرامگاه وي در شهر ري به ابن بابويه مشهور است. القاب اين دانشمند بزرگ را رئيس المحدثين، شيخ الاجازات، صدوق مطلق ذكر كرده اند. در زمان شيخ صدوق، حكومت شيعي مذهب آل بويه بر ايران حكومت مي كردند و اين عاملي بود تا شيخ صدوق بهتر بتواند به تبليغ تشيع بپردازد. شيخ صدوق به دعوت ركن الدوله ديلمي از قم به ري رفت و از آنجا براي ترويج تشيع دست به يك سري مسافرت زد و در طي اين مسافرتها به بغداد، كوفه، خراسان و نيز ماوراء النهر رفت و در هر كدام از اين مناطق مدتي اقامت كرد. در طي همين سفرها بود كه كتاب مشهور «من لا يحضره الفقيه» را در دهكده ايلاق از توابع بلخ به رشته تحرير درآورد. صاحب بن عباد، وزير مشهور آل بويه كه خود اهل فضل بود و استاد شيخ عبدالقاهر جرجاني محسوب مي شد، به شيخ صدوق ارادت تمام داشت. نوشته اند كه شيخ صدوق كتاب «عيون اخبار الرضا» را كه مشتمل به اخبار ثامن الائمه است، به درخواست اين وزير شهيد تاليف نمود.
تعداد تأليفات شيخ صدوق را حدود 300 جلد ذكر كرده اند و در عظمت علمي او سخنهاي فراواني گفته اند. برخي از كتابهاي اين دانشمندان شيعه از اين قرار است: كمال الدين و تمام النعمه، علل الشرائع، معاني الاخبار، من لايحضره الفقيه، امالي، توحيد، عيون اخبار الرضا، اعتقادات، حقوق الاخوان، صفات الشيعه.
